Επιθανάτιες εμπειρίες: "Παιχνίδια" του εγκεφαλου(;)

Οι επιθανάτιες εμπειρίες, όπως το να υπερίπταται κανείς πάνω από το σώμα του ή να συναντιέται με νεκρούς συγγενείς του, αποτελούν παιχνίδια του μυαλού και όχι ματιές στην μετά θάνατον ζωή, υποστηρίζουν βρετανοί επιστήμονες.


Ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και το Ιατρικό Ερευνητικό Συμβούλιο (MRC) της Βρετανίας επανεξέτασαν τις υπάρχουσες μελέτες επί του θέματος.

Το συμπέρασμά τους ήταν πως όσοι «πεθαίνουν» και επανέρχονται στη ζωή, περιγράφουν βιώματα που αποτελούν απλώς «δυσλειτουργικές εκδηλώσεις φυσιολογικών εγκεφαλικών λειτουργιών».

«Ο εγκέφαλος είναι πολύ καλός στην εξαπάτηση», δήλωσε η δρ Κάρολιν Βατ, ερευνήτρια στη Σχολή Φιλοσοφίας, Ψυχολογίας & Γλωσσικών Επιστημών του πανεπιστημίου και ιδρύτρια της Μονάδας Παραψυχολογίας Koestler.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι πολλά φαινόμενα που σχετίζονται με τον παρ’ ολίγο θάνατο των ανθρώπων οφείλονται στην προσπάθεια του εγκεφάλου να κατανοήσει ασυνήθιστες αισθήσεις και αντιλήψεις που συμβαίνουν στη διάρκεια ενός τραυματικού γεγονότος.

«Μερικές από τις μελέτες που εξετάσαμε έδειξαν πως πολλοί απ’ όσους “βίωσαν” τον θάνατό τους, δεν κινδύνευαν στην πραγματικότητα να πεθάνουν, αλλά οι περισσότεροι πίστευαν ότι πεθαίνουν», είπε η δρ Βατ. «Τα επιστημονικά στοιχεία υποδηλώνουν πως όλες οι πλευρές των επιθανάτιων εμπειριών έχουν βιολογική βάση».

• Αίσθηση θανάτου

Ένα από τα συχνότερα αναφερόμενα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των επιθανάτιων εμπειριών είναι η αίσθηση πως έχει κανείς πεθάνει. Την ίδια αίσθηση, όμως, έχουν και οι πάσχοντες από το σύνδρομο Cotard ή σύνδρομο του «πτώματος που περπατάει», γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Trends in Cognitive Science».

Το σύνδρομο αυτό είναι μια σπάνια νευροψυχιατρική διαταραχή, κατά την οποία οι πάσχοντες έχουν την παραισθητική πεποίθηση πως έχουν πεθάνει, δεν υφίστανται πλέον, έχουν μαρμαρώσει ή έχουν χάσει το αίμα ή τα εσωτερικά τους όργανα. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, πάντως, μπορεί να συμπεριλαμβάνει και παραισθήσεις αθανασίας.

Το σύνδρομο αυτό έχει παρατηρηθεί έπειτα από σοβαρούς τραυματισμούς και σε μερικούς ασθενείς με τελικού σταδίου νοσήματα, όπως ο τυφοειδής πυρετός και η σκλήρυνση κατά πλάκας.

• Εξωσωματική εμπειρία

Οι εξωσωματικές εμπειρίες, κατά τις οποίες νομίζει κανείς πως πετάει αλλά χαμηλότερα βλέπει ακίνητο το σώμα του, επίσης αναφέρονται πολύ συχνά.

Όμως μελέτη στην Ελβετία έδειξε πως μπορούν να αναπαραχθούν με τεχνητό τρόπο αυτές οι εμπειρίες: με την διέγερση του κροταφοβρεγματικού κόμβου στον εγκέφαλο, ο οποίος παίζει ρόλο στην αντίληψη και στην επίγνωση.

• Φωτεινό τούνελ

Το τούνελ από φως, εξάλλου, που αναφέρουν συχνά άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν ότι έφτασαν πολύ κοντά στο θάνατο, επίσης μπορεί να αναπαραχθεί με τεχνητό τρόπο.

Οι πιλότοι λ.χ. που πετούν με επιτάχυνση 1g ή περισσότερο μερικές φορές υφίστανται υπερτασική συγκοπή – μια διαταραχή που ουσιαστικά είναι λιποθυμικό επεισόδιο εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης της αρτηριακής πίεσης.
 
Το επεισόδιο αυτό προκαλεί απώλεια της περιφερειακής ή ακόμα και της κεντρικής όρασης για χρονικό διάστημα έως 8 δευτερόλεπτα – και όταν συμβαίνει αυτό, ο πάσχων είναι σαν να βλέπει μέσα από τούνελ.

Όσον αφορά το φως στην άκρη του τούνελ, που χαρακτηρίζει πολλές επιθανάτιες εμπειρίες, μια αμερικανική μελέτη έδειξε πως μπορεί να εξηγηθεί με την μειωμένη παροχή αίματος και οξυγόνου στο μάτι.

• Ευδαιμονία και ευφορία

Με τεχνητό τρόπο – και μάλιστα πολύ απλούστερο από τους προαναφερθέντες – μπορεί να αναπαραχθούν και τα αισθήματα ευδαιμονίας και ευφορίας που περιγράφονται ως επιθανάτιες εμπειρίες, προσθέτουν οι ερευνητές.

Στην πραγματικότητα, τις ίδιες ακριβώς αισθήσεις μπορεί κανείς να αναπτύξει εάν πάρει ναρκωτικά όπως οι αμφεταμίνες, ενώ ακόμα και η νοραδρεναλίνη – μία ορμόνη που παράγει ο μέσος εγκέφαλος – μπορεί να προκαλέσει θετικά συναισθήματα, παραισθήσεις και άλλα χαρακτηριστικά των επιθανάτιων εμπειριών.

«Σε συνδυασμό μεταξύ τους, τα επιστημονικά στοιχεία υποδηλώνουν πως όλες οι πλευρές των επιθανάτιων εμπειριών έχουν νευροφυσιολογική ή ψυχολογική βάση», καταλήγουν οι ερευνητές.

Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ